Jak czytać liczebniki ułamkowe (0,6 ; 1/4)

Liczebnik to prawdziwa bestia. Nikt nie lubi się go uczyć, a nawet Polacy często nie wiedzą, jak go używać. W tym artykule nauczysz się, jak używać liczebników ułamkowych, czyli jak czytać zapis jak “5.6” albo “1/4”

Zacznijmy od sprawdzenia, co już wiesz o liczebnikach:

1. Znasz liczebniki główne (jeden, dwa, trzy) i liczebniki porządkowe (pierwszy, drugi, trzeci)? Jeśli tak, to super. Idziemy dalej.
2. Wiesz, że liczebnik “jeden” ma trzy rodzaje? : jeden kot, jedna kiełbasa, jedno dziecko . Ok super.
3. Wiesz, że liczebni “dwa” ma kilka form? : dwa psy, dwóch mężczyzn, dwa auta, dwie kobiety, dwoje dzieci Ok! Jesteś gotowy/ gotowa! Możesz się uczyć o ułamkach.

Liczebniki ułamkowe, czyli takie, które pomagają nam dokładniej określić ilość, czytamy w ten sposób:

1. Pierwszą cyfrę czytamy jako liczebnik główny i dodajemy słowo “i”  (5, = pięć i)
2. Cyfrę po przecinku (,) również czytamy jako liczebnik główny.
3. Jeśli mamy tylko jedną cyfrę po przecinku, dodajemy słowa  “dziesiąta” (,1)  , “dziesiąte” (,2 / ,3 /,4 , “dziesiątych” (,5 +)  (5,6 = pięć i sześć dziesiątych)
4. Jeśli mamy dwie cyfry po przecinku, dodajemy słowa: “setna”, “setne” albo “setnych” (7,63 = siedem i sześćdziesiąt setne)
5. Jeśli mamy trzy cyfry po przecinku, dodajemy słowo: “tysięczna“, “tysięczne”, “tysięcznych” ( 6,001 = sześć i jedna tysięczna)
6.   Często kolejne słowo oznacza coś, co liczymy np. jakąś jednostkę albo grupę. To słowo będzie w Dopełniaczu.

• lata – 3,3 = trzy i trzy dziesiąte roku  (Uwaga! Polacy często mówią “lat” albo “lata”, ale to jest błąd, bo ostatnie słowo odnosi się to jednostki, którą dzielimy na mniejsze części)
•  pączki – -2,45  =  dwa i czterdzieści pięć setnych pączka

7. Czasami określamy coś procentowo. Używamy wtedy słowa “procent” (bez odmiany)

• społeczeństwo – 54,3 % = pięćdziesiąt cztery i trzy dziesiąte procent społeczeństwa
• populacja – 22, 2 % = dwadzieścia dwa i dwie dziesiąte procent populacji

Czas na takie śmieszne liczebniki jak 1/2 , 3/4 , 5/8

1. Pierwszą z cyfr czytamy jako liczebnik główny. Uwaga – cyfra 1 jest czytana jako “jedna“, a 2 jako “dwie“
2. Drugą z cyfr czytamy jako liczebnik porządkowy, ale druga cyfra musi dostosować rodzaj i przypadek do pierwszej cyfry. (1/2 = jedna druga ale 5/2 = pięć drugich)
3. Pamiętaj, że po liczbie 5 zmieniamy przypadek i zamiast Mianownika używamy Dopełniacza.

• 1/2 = jedna druga   1/5 = jedna piąta   1/8 = jedna ósma
• 3/4 = trzy czwarte  3/5 trzy piąte    3/8 = trzy ósme
• 5/2 = pięć drugich  5/8 = pięć ósmych

4. Kiedy liczebnik ułamkowy występuje w zdaniu, odmieni się on przez przypadki w zależności od tego, co jest przed nim.

• Nie znam jednej czwartej ludzi na tej imprezie.
• Uczyliśmy się o trzech piątych krajów świata.
• Ufam trzem czwartym moich przyjaciół

Czas na ćwiczenia:

Dziękuję dr.hab. Lukasowi Grzesiakowi z Uniwersytetu w Trewirze za zwrócenie uwagi na błąd, który poprzednio znajdował się w punkcje 7.